Ogólnopolski Kongres Budowlany

BIM w budownictwie: jakie korzyści dla wykonawców i projektantów?

Modelowanie informacji o budynku (Building Information Modeling, BIM) to metodyka pracy, która rewolucjonizuje sposób, w jaki projektujemy, budujemy i zarządzamy obiektami budowlanymi. W dobie dynamicznego rozwoju technologicznego i rosnących wymagań dotyczących efektywności, jakości oraz zrównoważonego rozwoju, implementacja BIM staje się nie tyle możliwością, ile koniecznością dla firm chcących utrzymać konkurencyjność na rynku. Najnowsze badania wskazują, że BIM w budownictwie przynosi wymierne korzyści na każdym etapie inwestycji – od koncepcji, przez projektowanie i realizację, aż po zarządzanie gotowym obiektem.

Ewolucja BIM w budownictwie i aktualny stan wdrożenia w Polsce

Modelowanie informacji o budynku przeszło znaczącą ewolucję od prostych modeli 3D do zaawansowanych, wielowymiarowych systemów, które integrują dane o czasie, kosztach, zarządzaniu obiektem i zrównoważonym rozwoju. Współczesny BIM to nie tylko narzędzie do tworzenia trójwymiarowych modeli, lecz także kompleksowa metodyka pracy, która transformuje cały proces inwestycyjny.

W Polsce obserwujemy systematyczny wzrost wdrożeń BIM, choć tempo tego procesu różni się w zależności od sektora i wielkości firmy. Zgodnie z raportem Autodesk stosowanie BIM w budownictwie przez firmy wykonawcze oraz inwestorów stwarza szansę na wydajniejszą współpracę i bardziej efektywną komunikację w całym procesie inwestycyjnym.

Według danych z Globalnego Badania Firm Budownictwa Mieszkalnego 2024, 65% ankietowanych firm wierzy, że inwestycja w technologię, w tym BIM, mogłaby poprawić ich wydajność i rentowność. Jednak pomimo tego spostrzeżenia, ponad 25% firm nadal nie korzysta z cyfrowych platform, co stanowi barierę hamującą rozwój branży.

Kluczowe korzyści z BIM dla różnych uczestników procesu inwestycyjnego

Korzyści z BIM są wieloaspektowe i dotyczą wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego. Poniżej przedstawiamy szczegółową analizę korzyści dla poszczególnych grup interesariuszy:

BIM dla projektantów

1. Wyższa jakość projektów – wykorzystanie BIM pozwala na bardziej precyzyjne projektowanie, z uwzględnieniem wszystkich aspektów budynku. To przekłada się na wyższą jakość dokumentacji projektowej.
2. Skuteczniejsza koordynacja międzybranżowa – model BIM umożliwia bieżącą koordynację między różnymi branżami (architektura, konstrukcja, instalacje), co znacząco redukuje ryzyko kolizji i błędów projektowych.
3. Automatyzacja powtarzalnych zadań – nowoczesne oprogramowanie BIM automatyzuje wiele rutynowych czynności jak generowanie zestawień materiałowych, tworzenie przekrojów czy widoków, co pozwala projektantom skupić się na kluczowych aspektach projektu.
4. Lepsza komunikacja z klientem – wizualizacje 3D, renderingi i symulacje umożliwiają efektywniejsze prezentowanie koncepcji klientowi, ułatwiając podejmowanie decyzji projektowych.
5. Możliwość przeprowadzania zaawansowanych analiz – BIM pozwala na przeprowadzanie różnorodnych analiz (energetycznych, nasłonecznienia, akustycznych). Wspiera to projektowanie zrównoważonych i efektywnych energetycznie budynków.

BIM dla wykonawców

1. Redukcja błędów i kolizji – wykrywanie i eliminowanie kolizji na etapie wirtualnym, zanim staną się kosztownymi problemami na placu budowy.
2. Optymalizacja harmonogramów i planowania – integracja modelu BIM z harmonogramem (4D) umożliwia precyzyjne planowanie sekwencji robót i wykorzystania zasobów.
3. Lepsza kontrola kosztów – powiązanie elementów modelu z kosztorysem (5D) pozwala na bieżące monitorowanie budżetu i szybkie reagowanie na potencjalne przekroczenia.
4. Efektywniejsze zarządzanie budową – wykorzystanie modelu BIM na placu budowy przez zespoły wykonawcze, ułatwia zrozumienie projektu i precyzyjną realizację.
5. Usprawnienie logistyki i zarządzania materiałami – BIM umożliwia dokładne planowanie dostaw materiałów, minimalizując zapasy i redukując przestoje.

Korzyści dla inwestorów i zarządców nieruchomości

1. Niższe koszty cyklu życia budynku – wykorzystanie BIM w zarządzaniu obiektem (6D) pozwala na optymalizację kosztów eksploatacji i utrzymania.
2. Lepsza kontrola nad inwestycją – model BIM stanowi jednolite źródło informacji o budynku, ułatwiając monitoring postępu prac i podejmowanie decyzji.
3. Efektywniejsze zarządzanie przestrzenią – BIM wspiera optymalne wykorzystanie powierzchni i planowanie zmian aranżacyjnych.
4. Usprawnienie procesu przekazania obiektu do eksploatacji – model BIM zawiera kompletne informacje o budynku, ułatwiając proces odbioru i przejścia do fazy eksploatacji.
5. Wsparcie dla zrównoważonego rozwoju – BIM umożliwia analizy i symulacje wspierające projektowanie i eksploatację obiektów zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Korzyści BIM w różnych fazach inwestycji budowlanej

Cyfryzacja budownictwa poprzez wdrożenie BIM przynosi korzyści na każdym etapie inwestycji.

Faza koncepcyjna i projektowa

W tej fazie BIM dla projektantów umożliwia szybsze tworzenie wariantów koncepcyjnych, przeprowadzanie analiz i symulacji oraz efektywniejszą współpracę międzybranżową. Kluczowe korzyści to:

• redukcja czasu potrzebnego na opracowanie koncepcji,
• możliwość przeprowadzania zaawansowanych analiz energetycznych, oświetleniowych i innych już na wczesnym etapie,
• lepsza koordynacja międzybranżowa i redukcja błędów projektowych,
• dokładniejsze oszacowanie kosztów inwestycji,
• skuteczniejsza komunikacja z inwestorem dzięki wizualizacjom 3D.

Faza realizacji

Na etapie budowy BIM dla wykonawców stanowi potężne narzędzie wspomagające zarządzanie projektem, planowanie logistyki i kontrolę jakości. Główne korzyści obejmują:

• wykrywanie i eliminację kolizji przed rozpoczęciem budowy,
• optymalizacje harmonogramów i sekwencji robót,
• precyzyjne planowanie dostaw materiałów i zarządzanie zapasami,
• lepszą koordynację podwykonawców,
• możliwość prefabrykacji elementów na podstawie dokładnych danych z modelu,
• redukcję ilości odpadów i optymalizacja wykorzystania materiałów.

Faza eksploatacji

Po zakończeniu budowy model BIM staje się cyfrowym bliźniakiem obiektu wspierającym procesy zarządzania i utrzymania:

• kompleksowej bazy danych o budynku, zawierającej informacje o wszystkich systemach i elementach,
• wsparcia dla planowania prac konserwacyjnych i remontowych,
• optymalizacji zużycia energii i innych mediów,
• bardziej efektywnego zarządzania przestrzenią i planowaniem zmian,
• szybszego dostępu do informacji w sytuacjach awaryjnych.

Zestawienie kluczowych korzyści z implementacji BIM

Poniższa tabela prezentuje zestawienie kluczowych korzyści z zastosowania BIM w budownictwie wraz z szacunkową wartością oszczędności/zysków według różnych badań:

Wyzwania i bariery we wdrażaniu BIM

Pomimo licznych korzyści implementacja BIM w budownictwie napotyka na szereg wyzwań i barier, które mogą spowalniać jego upowszechnianie.

Bariery organizacyjne i kulturowe

• opór przed zmianą – tradycyjne metody pracy są głęboko zakorzenione w kulturze organizacyjnej wielu firm budowlanych.
• brak zrozumienia korzyści – szczególnie w mniejszych firmach może brakować świadomości potencjału BIM,
• fragmentacja procesu inwestycyjnego – rozdrobnienie odpowiedzialności między różnymi podmiotami utrudnia wdrożenie spójnego podejścia opartego na BIM.

Bariery techniczne i kompetencyjne

Koszty wdrożenia – zakup oprogramowania BIM, sprzętu i szkolenie personelu wiążą się ze znaczącymi nakładami finansowymi.

• niedobór wykwalifikowanych specjalistów – według badań, niedobór specjalistów z obszaru projektowania lub wykonawstwa na podstawie o BIM dotyka około 70% branży,
• złożoność technologii – pełne wykorzystanie możliwości BIM wymaga zaawansowanych umiejętności technicznych i interdyscyplinarnej wiedzy.

Bariery formalno-prawne

• brak jednolitych standardów – pomimo postępującej standaryzacji, wciąż istnieją różnice w podejściu do BIM w różnych krajach i organizacjach,
• kwestie dotyczące własności intelektualnej – współdzielenie modeli BIM rodzi pytania o prawa autorskie i odpowiedzialność za zawarte w nich informacje,
• brak jednoznacznych regulacji prawnych – w wielu krajach (w tym w Polsce) brakuje kompleksowych ram prawnych dla BIM.

Trendy i kierunki rozwoju BIM

Cyfryzacja budownictwa postępuje w bardzo szybkim tempie, a technologia BIM nieustannie ewoluuje, integrując się z innymi nowoczesnymi rozwiązaniami. Obserwujemy coraz silniejszą synergię między modelowaniem informacji o budynku a pozostałymi technologiami cyfrowymi, co otwiera zupełnie nowe możliwości w procesach projektowania, realizacji i zarządzania obiektami.

Jednym z najbardziej obiecujących trendów jest integracja BIM i sztucznej inteligencji. Algorytmy AI potrafią analizować ogromne ilości danych zgromadzonych w modelach BIM. To umożliwia automatyczną optymalizację projektów, identyfikację potencjalnych problemów jeszcze przed rozpoczęciem budowy oraz wspieranie procesów decyzyjnych na każdym etapie inwestycji. Dzięki uczeniu maszynowemu systemy mogą przewidywać opóźnienia w harmonogramie, przekroczenia budżetu czy potencjalne problemy techniczne, umożliwiając proaktywne zarządzanie ryzykiem.

Równie interesującym kierunkiem rozwoju jest połączenie BIM z technologiami rozszerzonej i wirtualnej rzeczywistości (AR/VR). Technologie te umożliwiają nakładanie modeli BIM na rzeczywisty obraz placu budowy, co znacząco ułatwia precyzyjne wykonawstwo i kontrolę jakości. Pracownicy wyposażeni w urządzenia AR mogą wizualizować elementy konstrukcyjne i instalacyjne, zanim zostaną one fizycznie zamontowane.

Integracja BIM i Internetu Rzeczy (IoT) to kolejny trend, który dynamicznie się rozwija. Czujniki i urządzenia IoT zainstalowane w budynku mogą w czasie rzeczywistym dostarczać danych do modelu BIM, tworząc tzw. cyfrowego bliźniaka obiektu. Takie rozwiązanie umożliwia monitorowanie parametrów budynku, optymalizację zużycia energii, planowanie konserwacji predykcyjnej oraz efektywniejsze zarządzanie obiektem. Cyfrowi bliźniacy, czyli dynamiczne modele aktualizowane w czasie rzeczywistym, stanowią coraz częściej integralny element strategii zarządzania nieruchomościami.

Ewolucja w kierunku BIM 2.0

Przyszłość technologii BIM wiąże się z jeszcze głębszą integracją z procesami biznesowymi i zarządzaniem obiektami. BIM oparty na chmurze staje się standardem branżowym, zapewniając pełną dostępność modeli z dowolnego miejsca i urządzenia, co znacząco usprawnia współpracę i wymianę informacji między wszystkimi uczestnikami procesu inwestycyjnego. Rozwiązania chmurowe eliminują problemy związane z przechowywaniem i udostępnianiem dużych plików, zapewniając jednocześnie lepszą kontrolę wersji i bezpieczeństwo danych.

W miarę dojrzewania metodyki BIM obserwujemy również rozwój BIM zorientowanego na zarządzanie wartością. Podejście to koncentruje się na wykorzystaniu danych z modelu BIM do optymalizacji wartości inwestycji w całym cyklu życia obiektu. Analizy oparte na danych z modelu pozwalają na podejmowanie decyzji projektowych i eksploatacyjnych, które maksymalizują wartość budynku przy jednoczesnej minimalizacji kosztów budowy i utrzymania.

W dobie rosnącej świadomości ekologicznej BIM jako platforma dla zrównoważonego rozwoju zyskuje coraz większe znaczenie. Zaawansowane analizy energetyczne, symulacje komfortu cieplnego, oceny śladu węglowego oraz analizy cyklu życia materiałów – wszystkie te elementy mogą być zintegrowane z procesem projektowania opartym na BIM. Umożliwia to tworzenie obiektów, które nie tylko spełniają aktualne wymagania w zakresie efektywności energetycznej, lecz także są przygotowane na przyszłe, bardziej rygorystyczne regulacje środowiskowe.

Rekomendacje dla firm rozważających wdrożenie BIM

Dla organizacji, które planują implementację modelowania informacji o budynku, kluczowe znaczenie ma strategiczne podejście do procesu wdrożenia. Rozpoczęcie przygody z BIM powinno zawsze zaczynać się od dogłębnej analizy potrzeb i celów firmy – precyzyjnego określenia, jakie problemy BIM ma rozwiązać i jakie konkretne korzyści przynieść. Różne firmy mogą czerpać odmienne korzyści z BIM, dlatego istotne jest dostosowanie strategii wdrożenia do specyficznych potrzeb organizacji.

Doświadczenia firm, które z sukcesem wdrożyły BIM, wskazują na zasadność stopniowego wdrażania tej technologii. Rozpoczęcie od pilotażowych projektów pozwala na zdobycie doświadczenia, identyfikację potencjalnych problemów i dostosowanie procesów przed przejściem do pełnego wdrożenia. Taka strategia minimalizuje ryzyko i umożliwia bardziej płynne przejście od tradycyjnych metod pracy do metodyki opartej na BIM.

Podstawowym czynnikiem sukcesu w implementacji BIM jest inwestycja w kompetencje. Nawet najbardziej zaawansowane oprogramowanie nie przyniesie oczekiwanych korzyści, jeśli organizacja nie będzie dysponować odpowiednio przeszkolonym personelem. Szkolenie pracowników i budowanie zespołu BIM-managerów to fundament udanego wdrożenia. Opracowanie wewnętrznych standardów BIM dostosowanych do specyfiki organizacji zapewnia spójność i efektywność procesów opartych na tej metodyce.

Niezbędnym elementem strategii wdrożenia BIM jest również regularne monitorowanie i ewaluacja korzyści i kosztów związanych z wykorzystaniem tej technologii. Tylko systematyczna ocena pozwala na identyfikację obszarów wymagających doskonalenia i pełne wykorzystanie potencjału BIM w organizacji.

Przykłady udanych wdrożeń BIM w Polsce

W Polsce można wskazać coraz więcej przykładów skutecznego wykorzystania BIM w budownictwie:

• Kompleks biurowy Varso Tower w Warszawie – jeden z największych projektów w Europie zrealizowanych z wykorzystaniem BIM, który umożliwił koordynację pracy ponad 20 zespołów projektowych i wykonawczych.
• Droga ekspresowa S7 – zastosowanie BIM przez GDDKiA w wybranych odcinkach pozwoliło na lepszą koordynację projektową i redukcję błędów na etapie realizacji.
• Szpital Południowy w Warszawie – wykorzystanie BIM umożliwiło optymalizację złożonych systemów instalacyjnych i efektywne zarządzanie przestrzenią szpitalną.

Korzyści z BIM – podsumowanie

BIM w budownictwie to nie tylko technologia, lecz także kompleksowa zmiana w podejściu do projektowania, realizacji i zarządzania obiektami budowlanymi. Korzyści z jego wdrożenia są wielowymiarowe i dotyczą wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego – od projektantów, przez wykonawców, po inwestorów i zarządców nieruchomości.

Wyzwania związane z implementacją BIM, jak koszty wdrożenia, niedobór wykwalifikowanych specjalistów czy brak jednolitych standardów, mogą stanowić barierę, szczególnie dla mniejszych firm. Jednak długofalowe korzyści – w postaci wyższej jakości projektów, mniejszej liczby błędów na etapie realizacji, optymalizacji kosztów i czasu realizacji oraz niższych kosztów eksploatacji – czynią BIM strategiczną inwestycją w przyszłość.

Cyfryzacja budownictwa poprzez BIM to proces nieuchronny, a firmy, które wcześniej podejmą ten wysiłek, zyskają przewagę konkurencyjną i będą lepiej przygotowane na wyzwania przyszłości.

Źródła

• Autodesk (2023). BIM, współpraca, zarządzanie informacją w polskim budownictwie. Raport z badania. https://www.autodesk.com/pl/campaigns/raportbim
• PlanRadar (2024). Wyniki Globalnego Badania Firm Budownictwa Mieszkalnego 2024. https://plgbc.org.pl/wirtualna-biblioteka/...
• Jackiewicz-Rek, W. (2024). Nowe technologie wspierają mury. Rzeczpospolita. https://www.rp.pl/analizy-rzeczpospolitej/...
• EY (2024). Cyfrowa Transformacja 2024: Cyfryzacja w branży budowlanej. https://www.ey.com/pl_pl/insights/digital-first/...
• BIMklaster (2024). Kompetencje w cyfrowym budownictwie. https://www.bimklaster.org.pl/tubaBIM/...
• McGraw Hill Construction (2024). The Business Value of BIM in China. https://www.construction.com/toolkit/reports/...
• Innowise (2024). Cyfrowy bliźniak w budownictwie: korzyści, wyzwania i przykłady z praktyki. https://innowise.com/pl/blog/...
• NBI (2025). Jak nowoczesne technologie redefiniują sektor budowlany. https://nbi.com.pl/archiwum-nbi/...